ျပင္ဦးလြင္သမိုင္း (၁)

၁၇၈၇ ျပင္ဦးလြင္ အမည္မေပၚေပါက္ခင္က ျပင္ဦး ဟူေသာအမည္ျဖင့္ရြာတည္ရွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ အမိန္႔ေတာ္ တစ္ခုတြင္ေတြ႔ရွိရသည္...။

၁၈၅၀ ပုဂံမင္းလက္ထက္ ျပင္ဦးလြင္ရြာ ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္...။၁၈၈၆ ျမင္စိုင္းမင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေသာနယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႔က်င္ေရး အင္အားစုသည္ ဇီးပင္ႀကီးစခန္းမွာ ခုခံတိုက္ခုိက္သည္....။ ႏုိ၀င္ဘာလတြင္ ျပင္ဦးလြင္သည္ နယ္ခ်ဲ႔ၿဗိတိသွ်လက္ေအာင္က်ေရာက္ခဲ့သည္...။
၁၈၈၇ စၾကၤမင္းသား အမည္ခံ သူ႔ကၽြန္မခံ ပုဂိၢဳလ္တစ္ဦး အင္အား ၃၀၀ ႏွင့္အတူ ျပင္ဦးလြင္ေဒသတြင္ အဂၤလိပ္ကုိ ေတာ္လွန္သည္။ လယ္မတုိက္ပြဲတြင္ ျပင္ဦးလြင္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ စစ္ဘက္မွ ဗိုလ္ဒါရာ[Tt. Darrah]က်ဆံုးသည္...။ ။
၁၈၉၅ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ ျပင္ဦးလြင္ မီးရထားလမ္း တင္ေဖာက္လုပ္သည္...။
၁၈၉၆ ဇြန္လတြင္ ျမန္မာျပည္၏ ယာယီ တိုင္းမင္းႀကီးခ်ုဳပ္ မစၥတာ ဒီအမ္ စမီတန္ [Mr. D. M. Smeaton] ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ အင္ဂ်င္နီယာခ်ုဳပ္ မစၥတာဟိြဳင္းေဖာက္ [Mr. HoyFox,A.R.I.R.A]တို႔ျပင္ဦးလြင္သို႔ ေရာက္ရွိလာၿပီး ေတာင္စခန္းၿမိဳ႕အျဖစ္ေရြးခ်ယ္တည္ေဆာက္ရန္ဆံုးျဖတ္သည္။
၁၈၉၇ ျပင္ဦးလြင္ကို (ေမၿမိဳ႕) ဟု အမည္ေျပာင္းသည္...။ ။
၁၉၀၀ ဧၿပီလ ၁ရက္ေန႔တြင္ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ ေမၿမိဳ႕မီရထားလမ္းဖြင့္သည္...။ ။ ေမလ၂၀ ရက္ေန႔ေမၿမိဳ႕မွ ေနာင္ခ်ိဳမီးရထားလမ္း ဖြင့္သည္။
၁၉၀၁ ေမၿမိဳ႕ လူဦးေရ ၁၂၅၉ ဦးရွိသည္...။ ။
၁၉၄၁ စစ္သုံးပန္းမ်ားျဖင့္ ကန္ေတာ္ႀကီးကုိ တူးေဖာ္သည္... ။ ။
၁၉၁၇ ရုကၡေဗဒဥယ်ဥ္ကုိ တရား၀င္ တည္ေထာင္သည္... ။ ။
၁၉၁၉ စာေရးဆရာႀကီး ေမာရစ္ ေကာလစ္ ေမၿမိဳ႕နယ္ပိုင္-၀န္ေထာက္ အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ရသည္...။
၁၉၂၁ ပထမဦးဆံုး အႀကိမ္ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူရာ လူဦးေရ ၁၆၅၅၈ ဦး ျဖစ္သည္...။ ။
၁၉၂၃ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႕တြင္ေမၿမိဳ႕ ျမဴနီစီပယ္အဖြဲ႔ကို ဖြဲ႕စည္းသည္... ။
၁၉၃၆ ေမၿမိဳ႕နာရီစင္ႀကီး[Purcell Tower]ဖြင့္သည္... ။ ။
၁၉၄၂ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ အဂၤလိပ္ လက္ထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရအဖြဲ႕ရန္ကုန္မွ
ေမၿမိဳ႔သို႔ေျပာင္းေရႊ႕လာသည္....။ ေမလတြင္ ေမၿမိဳ႕ကို ဂ်ပန္သိမ္းသည္... ။
ဂ်ပန္ အမွတ္ (၁၅) တပ္မေတာ္ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ေမၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔လာၿပီး ယခု အထက (၄) ေနရာတြင္ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ဖြင့္သည္။ အင္ဖာတိုက္ပြဲအတြက္ စီစဥ္သည္။
၁၉၄၄ စက္တင္ဘာလ ၈ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ ဂ်ပန္ေခတ္ေဒါက္တာဘေမာ္ အစိုးရက အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာျဖင့္ ေမၿမိဳ႕ကို (ျပင္ဦးလြင္) ဟုျပင္ဆင္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။
၁၉၄၅ မတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ် အမွတ္ (၁၉) တပ္မဟာ၊ ဘရီဂိတ္ (၆၂) က ေမၿမိဳ႕ကုိ ဂ်ပန္လက္မွ ျပန္သိမ္းယူသည္။
၁၉၄၇ မတ္လ ၂၇ ရက္၊ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ေနာက္ဆက္တြဲ ရီးစ္၀ီလ်ံ စံုစမ္းေရးေမာ္မရွင္ ေမၿမိဳ႕တြင္ ရုံထိုင္ၿပီး အခ်ိဳ႕တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား ျမန္မာႏွင့္ ေပါင္းလို/မလုိစံုစမ္းေမးျမန္းခဲ့သည္။
၁၉၄၈ ေမၿမိဳ႕အ၀င္ ေက်ာက္ေတာ္တြင္ လြတ္လပ္ေရး အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ သံဃာ၊ ျပည္သူႏွင့္ တပ္မေတာ္ ပူးေပါင္း လြတ္လပ္ေရး ေအာင္ေစတီး ဘြဲ႔အမည္ျဖင့္ ေစတီတည္သည္။
၁၉၄၉ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၁ ရက္ေန႔ တြင္ ကရင္ေသာင္းက်န္းသူ (ေကအင္ဒီအို) မ်ားေမၿမိဳ႕ ကိုသိမ္းပိုက္သည္။
ကရင္ေသာင္းက်န္းသူမ်ားကို ေယာက်္ားမ်ားႏွင့္ အတူ ရင္ေပါင္းတန္းၿပီး ရဲစြမ္းသတိၱျပတုိက္ခိုက္ခဲ့ရာ မွ သူမ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ ေသာင္းက်န္းသူ အေတာ္မ်ားမ်ား ေသဆံုးခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္
ကရင္ေသာင္းက်န္းသူမ်ားက ဖမ္းဆီးရမိသြားၿပီး ၈-၄-၄၉ ရက္ေန႔တြင္ သတ္ပစ္လိုက္သည္။ (ႏိုင္ငံေတာ္က သူ႔အားေနာင္ေသာအခါ သူရဘြဲ႔ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သျဖင့္ (သူရ မခ်စ္ပို) ဟု ထင္ရွားခဲ့သည္။
ဧၿပီလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ ႏွင့္ ျပည္သူလူထုပူးေပါင္းၿပီး ကရင္ေသာင္းက်န္းသူလက္မွ ေမၿမိဳ႕ကုိ ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့သည္။
၁၉၅၃- ယူဂိုဆလပ္ သမၼတ မာရွယ္တီတိုး၊ တရုတ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေခ်ာင္အင္လိုင္း၊ အစၥေရးသမၼတ မစၥတာဗင္းဇီး၊ စစၥေရး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ မစၥတာ ေဒးဗစ္ဘင္ဂးရီယန္၊ ဆိုဗိယက္ ရုရုား ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဘူဂါနင္ႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ အတြင္းေရးမွဴးမစၥခရူးရွက္၊ ကေမၻားဒီးယားမင္းသားႀကီးသီဟာႏု၊ လာအုိဘုရင္တို႔ ျပင္ဦးလြင္သို႔ လာေရာက္ လည္ပတ္ၾကသည္။
၁၉၅၃ ျပင္ဦးလြင္ၿမိဳ႕ ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏယု၀အသင္း [YMBA] မွ မဟာဒုတ္ျမသပိတ္ပြဲေတာ္ စတင္က်င္းပသည္။
စစ္တကၠသိုလ္ကို ဗထူးၿမိဳ႕မွ ေမၿမိဳ႕သို႔ေျပာင္းေရႊြဖြင့္လွုစ္သည္။
၁၉၅၉ ဘုရင္ခံကုန္းတြင္ လြတ္လပ္ေရးေက်ာက္တိုင္ႏွင့္ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမ တည္ေဆာက္သည္။
၁၉၆၂ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္သည္။
၁၉၆၄ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္တြင္ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ၊ ပါတီယူနစ္ စတင္ဖြဲ႔စည္းသည္။
၁၉၇၁ မတ္လ ၃၀ ရက္မွ ဧၿပီလ ၆ရက္ေန႔အထိ ၿမိဳ႕တည္ (၇၅) ႏွစ္ေျမာက္ပြဲေတာ္ကုိ ေမၿမိဳ႕အားကစားကြင္း တြင္က်င္းပသည္။
တစ္ၿမိဳ႕နယ္လံုး (အ) သံုးလံုးသင္တန္းဖြင့္ၿပီး စာမတတ္သူ ၆၅ ရာခိုင္ႏႈန္း စာတတ္ေျမာက္ေစခဲ့သည္။
၁၉၇၄ ဇန္န၀ါရီလ ၂၇ ရက္တြင္ ျမန္မာဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ ပထမအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ေကာင္စီအဆင့္ဆင့္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ပြဲက်င္းပသည္။
၁၉၈၀ ၿမိဳ႕နယ္ စာေပလုပ္သားအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းသည္။
၁၉၈၃ စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ ေမၿမိဳ႕မွ မႏၱေလးသို႔ထြက္ခြာေသာ လူစီးေလာ္ကယ္ရထားအမွတ္ (၁၃၄)သံုးေတာင္ဘူတာႏွင့္ ဇီးပင္ႀကီးဘူတာအၾကား တိမ္းေမွာက္ ခရီးသည္၅၃ ဦးေသဆံုးၿပီး ၂၂၅ ဦး ဒဏ္ရာရွိသည္။
Credit to ခေလးေလး ပုရပိုက္