ကိုးကန္႔လူမ်ဳိး

ရွမ္းျပည္နယ္ ကိုးကန႔္အထူးေဒသ
File:kokang.png
႐ုံးစိုက္ရာၿမိဳ႕ ေလာက္ကိုင္ၿမိဳ႕
အစိုးရဥကၠ႒ ပိုင္ေဆာ္ခ်ိန္ (白所成)
ဧရိယာ 2,060 km2
လူဦးေရ ၁.၄ သိန္း
လူမ်ိဳး ဟန္တ႐ုတ္ 87% ရွမ္း 4%၊ ဝ 1%
ဘာသာစကား ကိုးကန႔္စကား (တ႐ုတ္စကား)
ေငြေၾကးစနစ္ တ႐ုတ္ယြမ္ေငြ

ကိုးကန႔္ေဒသသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းရွိ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဒသျဖစ္သည္။ တရားဝင္အားျဖင့္ ‘ရွမ္းျပည္နယ္ အထူးေဒသ ၁’ ဟု ေခၚကာ ႐ုံးစိုက္ရာၿမိဳ႕မွာ ေလာက္ကိုင္ၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ကိုးကန႔္ေဒသတြင္ ေနထိုင္သည့္ လူဦးေရ ၁.၄ သိန္းခန႔္ရွိၿပီး တ႐ုတ္လူမ်ိဳး အမ်ားစုျဖစ္သည္။ ယင္းေဒသတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားအား ကိုးကန႔္လူမ်ိဳးဟု ေခၚကာ ျမန္မာအစိုးရမွ တရားဝင္ အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။

ကိုးကန႔္ ဆိုသည့္အမည္မွာ ၁၉ ရာစုႏွစ္ဦးပိုင္းတြင္ ရွင့္တာဟု အႀကီးအကဲက မိမိတို႔၏ ပိုင္နက္ေျမကို ကိုးကန႔္ဟု ကင္မြန္းတပ္ေပးခဲ့ခ်ိန္မွ စတင္ခဲ့သည္။ ယင္းေဒသအား ၁၈၄၀ ခုႏွစ္တြင္ မန္ခ်ဴး ခ်င္းမင္းဆက္မွ ကိုးကန႔္ခရိုင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

ယဥ္ေက်းမွု

ကိုးကန႔္လူမ်ိဳး အမ်ားစုမွာ တ႐ုတ္ႏြယ္ဖြားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ တ႐ုတ္ရိုးရာ ဓေလ့ထုံးစံမ်ားကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း ထားလ်က္ ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုးကန႔္တို႔၏ ရိုးရာဓေလ့မ်ားမွာ အနီးဝန္းက်င္ရွိ ယူနန္တ႐ုတ္မ်ား၏ ရိုးရာဓေလ့ႏွင့္ ဆင္တူသည္။ ကိုးကန႔္လူမ်ိဳး အမ်ားစုမွာ တာအိုဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာကို ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ၾကသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဘာသာေရး အခ်က္အခ်ာမွာ ေလာက္ကိုင္ၿမိဳ႕ရွိ ကိုးကန႔္ဘုံေက်ာင္း ျဖစ္သည္။
ပညာေရး

ကိုးကန႔္တို႔၏ ပညာေရးစနစ္မွာ ဖြံ့ၿဖိဳးဆဲ အဆင့္တြင္သာ ရွိေသးသည္။ အေျခခံ ပညာေရးမွာ အပစ္အခတ္ ရပ္ဆဲၿပီးေနာက္မွ ျပန္လည္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ မူလတန္းႏွင့္ အလယ္တန္းေက်ာင္း ၁၀ ေက်ာ္ ရွိၿပီး ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ကိုးကန႔္ဘာသာ (တ႐ုတ္ဘာသာ) ျဖင့္ သင္ၾကားပို႔ခ်သည္။ အပတ္စဥ္ ျမန္မာစာ သင္ၾကားခ်ိန္ ၃ နာရီမွ ၄ နာရီအထိ ရွိၿပီး ျမန္မာစာ သင္ၾကားပို႔ခ်သည့္ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို နအဖ ဗဟိုအစိုးရမွ ခန႔္အပ္သည္။ေဒသတြင္း၌ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရး ပို႔ခ်သည့္ ေက်ာင္းမ်ား မရွိေပ။ ျမန္မာနိုင္ငံ အျခားေဒသသို႔ သြားေရာက္ ပညာသင္သူမွာ အနည္းစုသာျဖစ္သည္။
လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး

ကိုးကန႔္ေဒသသည္ ေတာင္တန္းေဒသျဖစ္သည့္အတြက္ ကိုးကန႔္တို႔သည္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား သယ္ပို႔ရာတြင္ ျမင္းႏွင့္ လားမ်ားကို အဓိက အားကိုးၾကသည္။ ကတၱရာလမ္း အေျခအေနမွာ မေကာင္းမြန္လွေပ။ မိုးမ်ားသည့္ ရာသီဆိုလၽွင္ ယာဥ္မ်ား ျဖတ္သန္းသြားလာရန္ အခက္အခဲရွိသည္။ အမ်ားသုံး သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ မဖြံ့ၿဖိဳးေပ။ ကိုးကန႔္ေဒသအတြင္း ေလာက္ကိုင္ၿမိဳ႕သည္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အခ်က္အခ်ာျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕တြင္း၌ အငွားယာဥ္မ်ား၊ အေဝးေျပး ဘတ္စ္ကားဂိတ္မ်ား ရွိသည္။
နိုင္ငံေရးႏွင့္ စစ္ေရး

ကိုးကန႔္ အထူးေဒသသည္ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပထမဆုံးေသာ အထူးေဒသ ဆိုေသာ္လည္း ရွမ္းျပည္နယ္အစိုးရ လက္ေအာက္တြင္ မရွိေပ။ ျမန္မာနိုင္ငံ နအဖ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ေရးထိုးကာ နအဖ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္ဆံသည္။ အထူးေဒသ ဥကၠ႒မွာ ေဒသ၏ အာဏာအႀကီးဆုံးေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္သည္။ လက္ရွိဥကၠ႒မွာ ဖုန္ၾကားရွင္ (彭家聲) ျဖစ္သည္။

စစ္ေရးအင္အားကို ျမန္မာအမ်ိဳးသား ဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္တပ္မေတာ္MNDA ႏွင့္ နအဖ ဗဟိုအစိုးရမွ ကြန္းလုံ၌ တပ္ခ်ထားသည့္ စစ္တပ္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ MNDA ကို ဖုန္ၾကားရွင္က ဦးေဆာင္ကာ အထူးေဒသ၏ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ျမန္မာ - တ႐ုတ္နယ္စပ္ လုံျခဳံေရးကို တာဝန္ယူထားသည္။ ကြန္းလုံအေျခစိုက္ ျမန္မာစစ္တပ္မွာမူ အထူးေဒသႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ အျခားအင္အားစုမ်ား၏ စစ္ေရးကိစၥမ်ားကို တာဝန္ယူသည္။ သို႔ေသာ္ အထူးေဒသ၏ အတြင္းေရးကိစၥမ်ားကို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း မရွိေပ။

အထူးေဒသအစိုးရ၏ နယ္စပ္ကာကြယ္ေရးတပ္ အင္အားကို နအဖ ဗဟိုအစိုးရမွ သတ္မွတ္ေပးသည္။ လက္နက္ပစၥည္းမ်ားကိုမူ အထူးေဒသ အစိုးရက တာဝန္ယူသည္။