ဝက္ျခံေပ်ာက္နည္း

ဝက္ျခံျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းကမ်ားစြာရွိတယ္။ ေဟာ္မုန္း၊အစားအေသာက္၊အေနအထိုင္၊ရာသီဥတု စတာေတြက ဝက္ျခံထြက္ေစတယ္။ ဝက္ျခံကို အဂၤလိပ္လို acne လို႕ ေခၚပါတယ္။ လူ႕ခႏၶာကုိယ္မွာ အဆီဂလင္းေတြရွိတယ္။ မ်က္ႏွာမွာေတာ့ အမ်ားဆံုးပဲ။ အဆီဂလင္း(sebaceous gland)ကေန အဆီ(sebum)ဆိုတာ ထုတ္ေပးတယ္။ ဖုန္၊ပိုးမႊား၊ဆဲလ္ေသဂစတာေတြက အဆီဂလင္းကို ပိတ္ဆို႕တဲ့အခါ ဝက္ျခံစထြက္လာပါတယ္။

ဝက္ျခံထြက္သူအမ်ားစုဟာ မ်က္ႏွာမွာျဖစ္ၾကတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ မ်က္နွာမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ကို အဆီဂလင္းပိုမ်ားလို႔ပါ။ မ်က္နွာဆိုတာ လူ႕ရဲ့ျပယုဒ္ျဖစ္တယ္၊ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ားစုကဂရုစိုက္ၾကတယ္။ အဖုအပိန္ထြက္လာတာနဲ႕ သတိတရ ကိုင္ခ်င္၊ကလိခ်င္ၾကတယ္။ ကိုင္တာရဲ့ေနာက္မွာ အမာရြတ္က်န္တယ္။ ဝက္ျခံအမာရြတ္ရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္းက အဲလိုကိုင္တြယ္ ပြတ္သတ္ေနလို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရ ဝက္ျခံေပါက္သူရဲ့ ၈၀ရာခိုင္ႏႈန္းက လူပ်ိဳအရြယ္ေတြ ျဖစ္ၾကၿပီး အသက္ႀကီးလာတာနဲ႔ ဝက္ျခံထြက္ဖို႕ ရာခိုင္ႏႈန္းပိုနည္းလာတယ္။

ဝက္ျခံဟာအမ်ဳိးသားေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္ အသက္သံုးဆယ္ေက်ာ္ရင္ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးမွာ ပိုေတြ႕ရမ်ားတယ္။အမ်ိဳးသားေတြဟာ လူပ်ိဳဝင္တာနဲ႕ တက္စတိုစတီရုန္း(testosterone)တန္ခိုးနဲ႕ ဝက္ျခံပိုထြက္တယ္။ အိပ္ေရးပ်က္တာ၊အစားအေသာက္မမွန္တာ၊စိတ္ဖိစီးမႈကဲတာ၊ေဟာ္မုန္းေျပာင္းလဲတာ ေတြကေန ဝက္ျခံေပါက္ေစတယ္။တခ်ိဳ႕က အဆီအဆိမ့္ အစားမ်ားလို့ဆိုတယ္။ မ်က္နွာသန္႕ရွင္းေရးမေကာင္းလို႕ ဆိုတာ ေယဘုယ်မွန္ေပမယ့္ သန္႕ရွင္းေရးအလုပ္မ်ားသူေတြမွာလည္း ပိုေတြ႕တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မ်က္နွာကို တရက္ကို နွစ္ၾကိမ္ထက္ ပိုမသစ္ပါနဲ႕။

ဝက္ျခံအမ်ိဳးအစားေပၚမူတည္ျပီး (၆)မ်ိဳးခြဲထားတယ္။ black headနဲ႕ white headဆိုတာ သိပ္မဆိုးဘူး။ Papule နဲ႕ pustuleက နည္းနည္းဆိုးတယ္။ ဝက္ျခံက်ိတ္(nodule) နဲ႕ ျပည္အိတ္(cyst)ဆိုရငိ အဆိုးဆံုးပဲ။ ေပ်ာက္ဖို႕ခက္သလို အမာရြတ္ထင္က်န္နိုင္တယ္။ ဝက္ျခံ ကုသနည္းေတြက ေရာဂါအမ်ိဳးအစားေပၚလိုက္ျပီး မတူညီၾကပါ။ တခ်ိဳ့ ေသာက္ေဆး၊တခ်ိဳ႕ လိမ္းေဆးနဲ႕လည္း ရတယ္။ နွစ္မ်ိဳးေပါင္းဖို့ လိုခ်င္လည္းလိုမယ္။ ဝက္ျခံေပ်ာက္ေဆးတိုင္းမွာ အားသာခ်က္၊အားနည္းခ်က္ကိုယ္စီရွိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဝက္ျခံကုတဲ့အခါ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ဆရာဝန္နဲ႕ စနစ္တက်ကုသသင့္တယ္။ဝက္ျခံေပ်ာက္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ဒီထဲကမွ အားလံုးနဲ႔သင့္ေတာ္တဲ့ ဝက္ျခံေပ်ာက္နည္းေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။

ဝက္ျခံေပ်ာက္နည္းမ်ား

(၁) benzoyl peroxide
ျမန္မာနုိင္ငံမွာ အသံုးမ်ားတယ္။အာနိသင္က အေရျပားေပၚမွာရွိတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေတြကို ဖယ္ရွားျပီး ဆဲလ္ေသေတြပိတ္ဆို႕မႈကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ ေဆးမလိမ္းခင္ ေရေႏြးနဲ႕ မ်က္နွာအရင္သစ္ပါ။ သစ္ျပီး မိနစ္(၂၀)ၾကာတဲ့အခါ ေဆးကို ခပ္ပါးပါးလိမ္းပါ။ ေဆးကို ၁-၂ၾကိမ္ လိမ္းနိုင္တယ္။ အနည္းဆံုး ၁လခြဲကေန ၂လၾကာေအာင္လိမ္းပါ။ ေဆးလိမ္းျပီး ေနပူထဲထြက္တာ တတိနိုင္သမွ်ေရွာင္ပါ။ ဆံသားနဲ႕ အဝတ္ကို ေဆးမစြန္းပါေစနဲ႕။ ေဆးေၾကာင့္ အေရျပား ပူတာ၊ယားတာ၊ရဲတာ၊တင္းတာ၊အေနရခက္တာရွိနိုင္တယ္။

(၂) topical retinoid(tretinoin)
ေဆးအာနိသင္က အဆီအိတ္က အဆီ(sebm)ထုတ္လုပ္မႈကို ေလွ်ာ့က်ေစတယ္။ ဆဲလ္ေသေတြ ပိတ္ဆို႕မႈကိုကာကြယ္တယ္။ မ်က္နွာအဆီျပန္တဲ့အခါ ဒီေဆးကို သံုးၾကတယ္။သံုးတဲ့နည္းက ညမအိပ္ခင္ မ်ကိနွာသစ္ျပီး ၁၅မိနစ္ေလာက္အၾကာမွာ ေဆးလိမ္းပါ။ လိုအပ္တာက ေဆးလိမ္းျပီး မ်ကိနွာကို သန္႕ရွငိးေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ ထားဖို႕ပါ။ ေနေရာင္နဲ႕ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ သတိထားရတယ္။ adapaleneနဲ့ tazaroteneေဆးေတြလည္း ရိ္ွပါတယ္။

(၃) azelaic acid
အမွတ္စဥ္တစ္န့ဲ နွစ္က ေဆးမတဲ့သူေတြ၊အဆင္မေျပသူေတြမွာ ဒီေဆးေျပာင္းေပးတယ္။ အာနိသင္ကလည္း သိပ္မကြာပါ။ ဆဲလ္ေသေတြဖယ္ရွားတာနဲ႕ပိုးသတ္တာျဖစ္တယ္။ မ်က္နွာသစ္ျပီး တေန႕၂ၾကိမ္ တလေလာက္လိမ္းပါ။ ေကာင္းတာက ေနေရာင္ေရွာင္ဖို႕ မလိုအပ္ဘူး။ အေရျပားေျခာက္ေသြ႕တာေတာ့ ရွိပါတယ္။

(၄) topical antibiotic
ပဋီဇီဝလိမ္းေဆးထဲမွာ clindamycinနဲ႕ erythromycinက အသံုးမ်ားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အာနိသင္က အေရျပားေပၚမွာရွိတဲ့ ဗကိတီးရီယားပိုးေတြ ေသေစတယိ။ gel ,lotion , creamပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးလာတယ္။ ေဆးကို တေန႕ တၾကိမ္မွ နွစ္ၾကိမ္ အဆင္ေျပသလိုသံုးပါ။ ေဆးယဥ္ပါးတာျဖစ္နိုင္လို႕ ၆-၈ပတ္ထက္ ပိုမသံုးသင့္ဘူး။ ေဆးသံုးဖို႕ ဆရာဝန္နဲ႕တိုင္ပင္ပါ။

(၅) oral antibiotic
ဝက္ျခံက နည္းနည္းဆိုးလာရင္ ပိုးသတ္ေဆး စြဲေသာက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ tetracycline,clindamycin,doxycillin,erythromycin နဲ flucloxacillin ေတြက အသံုးမ်ားတယ္။ အရင္ေခတ္က tetracycline ကို ေရရွည္စြဲေသာက္ခိုင္းတယ္။ တေန႕ေလးၾကိမ္ေသာက္ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြနဲ႕ ၈နွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာ tetracycline အမ်ိဳးအစားမသံုးရဘူး။ သြားေတြကို အေရာင္ညစ္ေစတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ နို႕တိုက္မိခင္အတြက္ erythromycin ေျပာင္းေသာက္ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဆးေသာက္ခ်ိန္နည္းတဲ့ clindamycin နဲ႕ doxycycline ကို ေသာကိနိုင္တယ္။ ေရရွည္စြဲေသာက္လို့ရတယ္။ အနည္းဆံုး ၃-၆လထိ ေသာက္ပါ။

(၆) co-cypridiol
တကယ္ေတာ့ ေဟာ္မုန္းနွစ္မ်ိဳးပါတဲ့ တားေဆးပါပဲ။ဝက္ျခံအတြက္သာမက မ်က္နွာအေမြးမ်ားရင္လည္း သံုးပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အဓိကသံုးတယ္။ တားေဆးေသာက္ဖို႕လိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဒီေဆးေျပာင္းသံုးတယ္။ သံုးလအတြင္း သိသိသာသာထူးျခားလာတယ္။ အာနိသင္ေကာင္းဖို႕ ေဆး(၆)လ ဆက္ေသာက္ရတယ္။ ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႕ ဝိတ္တက္တာ၊ရင္သားတင္းတာ၊ဗိုက္နာ၊ေလထ၊အစာမေၾကတာ ရွိတတ္တယ္။

(၇) isotretinoin
ဝက္ျခံေပ်ာက္ေဆးထဲမွာ အျပင္းဆံုးနဲ႕ ေနာက္ဆံုးသံုးတဲ့ေဆးထဲမွာပါတယ္။ အဆီထုတ္လုပ္မႈကို ေလွ်ာ့နည္းေစတယ္။ တကယ္က retinoid ဗီတာမင္ေအပဲ။ ဒါေပမယ့္ အေရျပားအာနိသင္ရေအာင္ toxic doseအလြန္အကၽြံထည့္ထားလို႕ သတိထားသံုးရတယ္။အေရျပားအထူးကုကသာ သံုးသင့္တယ္။ ေဆးေသာက္ေနစဥ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္လို႕ မရဘူး။ ကေလးကို ထိခိုက္ေစမယ္။ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ အျမဲသတိထားေနရမယ္။ တားနည္းတမ်ိဳးမ်ိဳးသုံးပါ။ ေဆးေသာက္စ(၁၀)ရက္အတြင္း ဝက္ျခံပိုဆိုးတာရွိတယ္။ ေဆးျဖတ္ျပီးေတာ့ ျပန္ျဖစ္လာတာလည္း ရွိဦးမယ္။ ေဆးထြက္ဆိုးက်ိဳးသိပ္ကိုဆိုးတယ္။ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊စိတ္အာရံုေျပာင္းတာ၊သတ္ေသခ်င္စိတ္ကဲတာ ျဖစ္နိုင္တယ္။

သိပ္မဆိုးတဲ့ဝက္ျခံေတြမွာ လိမ္းေဆး (၃)လေလာက္ ေပးတယ္။နည္းနည္းဆိုးလာတဲ့အခါ လိမ္းေဆးအျပင္ ပဋိဇီဝေသာက္ေဆး ထပ္ထည့္မွ ေပ်ာက္တယ္။ ဒါမွမသက္သာေသးရင္ isotretinoin လို ေသာက္ေဆးမ်ိဳးထည့္ရတယ္။ ေဆးရဲ႕ဆိုးက်ိဳးက ျပင္းလို႕အေရျပားအထူးကုကသာ သံုးစြဲသငိ့တယ္။ ဝက္ျခံကေန ေနာက္ဆက္တြဲ ဆက္ျဖစ္ေစတာက အမာရြတ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဝက္ျခံအမာရြတ္ကုသနည္းေတြလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရိ္ွတယ္။အေပၚယံအေရျပားကို ကြာေစနည္း(dermabrasion or chemical peeling)၊ေလဆာနည္း(laser) ၊ခြဲစိတ္ျပဳျပင္နည္း(surgery)နည္းေတြ ရွိတယ္။ ဒီေန႕ေခတ္မွာ ေလဆာနဲ႕ အေသအခ်ာေပ်ာက္ေစမယ္ေၾကျငာသူေတြ အမ်ားအျပားေတြ႕ရတယ္။ ဒီလိုကုသဖို႕ အလွအပေရးရာ ကၽြမ္းက်င္ဆရာဝန္ျဖစ္ဖို႕လိုပါတယ္။ မေသခ်ာပဲလုပ္တာ လူနာကို ဒုကၡေရာက္ေစတယ္။ ကံဆုိးရင္ နိုင္ငံျခားထိ သြားေရာက္ျပဳျပင္ရတာမ်ိဳးရွိဖူးတယ္။ သတိထားပါ။

ဝက္ျခံသေဘာကေပ်ာက္ျပီး ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ နာတာရွည္သေဘာျဖစ္လို႕ (၆)လတခါ ဆရာဝန္နဲ႕ျပသင့္တယ္။ အစားအေသာက္၊အေနအထိုင္ဂရုစိုက္ပါ။ အစားအေသာက္ေတြထဲမွာ ဆီေၾကာ္စာ၊အသင့္စားေတြ၊အဆီအဆိမ့္ ေတြေရွာင္ပါ။ ေခ်ာကလက္၊ေကာ္ဖီ၊လက္ဖက္ရည္၊အခ်ိဳရည္၊ဂတ္စ္ပါတာ၊ပင္လယ္စာ၊နို႕ထြက္ပစၥည္း၊ျပဳျပင္ထားတဲ့အစားအစာေတြ ေရွာင္သင့္တယ္။ နို႕ရည္၊မိတ္ကပ္၊အလွပစၥည္းတတ္နိုင္သမွ်မသံုးပါနဲ႕။ စိတ္ဖိစီးမႈက ေဟာ္မုန္းထြက္ေစတယ္။ အိပ္ေရးဝဝအိပ္ပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈ နည္းပါေစ။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႕ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား မ်ားမ်ားလုပ္ပါ။ ေရခ်ိဳးတဲ့ခါ ၾကက္သီးေႏြးရည္နဲ႕ မ်ကိနွာသစ္ပါ။ မ်က္နွာကို ေရေႏြးေငြ႕ေပးရင္ အဆိပ္အေတာက္ဖယ္ရွားေပးျပီး အသားအေရၾကည္လင္ေစတယ္။သိပၸံနည္းက်မဟုတ္တဲ့အိမ္သံုးနည္းေတြလဲရွိေသးတယ္။

အိမ္သံုးဝက္ျခံေပ်ာက္နည္း

• ေဆာ္ဒါမႈန္႕ လက္ဖက္ရည္၂ဇြန္း၊သစ္ဂ်ပိုးေခါက္မႈန္႕ ၁ဇြန္း၊ေရွာက္ရည္ ဇြန္းတဝက္ကို ပ်ားရည္ ထမင္းစားဇြန္း၅ဇြန္းနဲ႕ေရာျပီး လိမ္းပါ။ ၅မိနစ္ေနရင္ မ်က္နွာသစ္ပါ။ ဒိအတိုငိး တရက္ျခားလုပ္ပါ။

• အုတ္ဂ်ံဳမႈန္႕ တခြက္စာထဲကို ပ်ားရည္တဇြန္း၊သံပုရာရည္ဇြန္းတဝက္ထည့္ျပီး ေရာေမႊပါ။ ျပီးရင္ မ်က္နွာတျပင္လံုးကို လိမ္းပါ။နာရီဝက္ထားျပီး ေရခပ္ေႏြးေႏြးနဲ႕ မ်ကိနွာသစ္ပါ။ အထက္ပါနည္းအတိုင္း တပတ္နွစ္ၾကိမ္လုပ္ပါ။ (၂)လအတြင္း ထူးျခားလာတာေတြ႕ရပါတယ္။

• ေနာက္တနည္းက ေျမေဆးဆပ္ျပာ၊စႏၵကူးမႈန္႕နဲ႕ နွင္းဆီရည္ကို အခ်ိဳးတူေရာစပ္ျပီး မ်က္နွာမွာ လိမ္းက်ံပါ။ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ထားျပီး ျပန္ခြာပါ။ အထက္ပါနည္းအတိုင္း တပတ္တၾကိမ္လုပ္ပါ။

• ၾကက္ဥအကာယူျပီး ပ်ားရည္၂ဇြန္း၊ေဆာ္ဒါတဇြန္း၊သံပုရာရည္ ဇြန္းတဝက္ေရာျပီး မ်က္နွာကို လိမ္းက်ံပါ။ မလိမ္းခင္ေရေႏြးေငြ႕ေပးပါ။ လိမ္းျပီး နာရီဝက္ၾကာရင္ ေရေႏြးနဲ့ မ်က္နွာသစ္ပါ။ မၾကာခင္ေခ်ာေမြ့လွပတဲ့အသားအေရကို ပိုင္ဆိုင္နိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။

• ေရွးက်တဲ့အလြယ္နည္းက ညစဥ္ သြားတိုက္ေဆးပံုတာျဖစ္ပါတယ္။ ရွားေစာင္းလက္ပပ္၊သခြားသီးစိတ္လည္း သံုးၾကတယ္။ ၾကက္ဥအကာ၊ပ်ားရည္နဲ႕ နႏြင္းလည္းသံုးတယ္။ တည့္သူေတြက အိမ္သံုးနည္းနဲ့ အဆင္ေျပသြားၾကတယ္။ စနစ္တက်ကုသရင္ ဝက္ျခံသေဘာက ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး